Maar ook het draaiende houden van een school zonder lockdown vergt steeds meer hoofdbrekens. Hadden scholen tot nu toe vooral te maken met leraren en leerlingen met Covid-achtige klachten, inmiddels hebben die het virus steeds vaker ook echt. En al blijven aantallen als op het Fioretti college in Hillegom een uitzondering - waar onlangs vijf docenten en vijf leerlingen besmet bleken - het is wel 'behoorlijk ingrijpend', meldt Annick Dezitter, rector van het Leidse Da Vinci College. „Zo hebben we uit voorzorg alle leraren van de bewuste sectie een week naar huis gestuurd. En nu geven ze allemaal de hele week online les."
Tijdens de lockdown dit voorjaar werd lesgeven op afstand hét ding. Nu wordt bij iedere ziekmelding gecheckt of leerkrachten zich daartoe in staat voelen. Vaak klinkt 'ja', maar daarmee ben je er nog niet.
Hoe goed een leraar op afstand ook lesgeeft, in het lokaal moet ondertussen wel een oogje in het zeil worden gehouden. En daarvoor dienen mensen beschikbaar te zijn. „We zijn nu ook bezig met ouders", meldt Omar Ramadan van Sophia Scholen, de 28 basisscholen tellende koepel in de Duin- en bollenstreek. „Kunnen die bijspringen? Er zijn er die dat willen, maar dat mag niet zomaar. Zo dienen ze een verklaring van goed gedrag te kunnen overleggen. Ook moet je bedenken dat dat bij kleuters een heel ander verhaal is dan bij kinderen van 10 of 11. Die zijn met hele andere dingen bezig dan rekensommen maken op een laptop."
Lerarentekort
Vervangers voor zulke klassen regelen is zo simpel nog niet. Neem zijn koepel. Die heeft een pool van 25 vaste invalleerkrachten. Maar die hebben hun handen al vol aan het vervangen van collega's die een 'gewoon griepje' hebben: „Gelukkig willen veel van onze parttimers wel een dagje extra werken. Maar omdat ook daar grenzen aan zijn, denk ik dat als dit zo doorgaat, we groepen naar huis moeten sturen. Onvermijdelijk."
Op het Ashram college in Alphen zijn nog geen docenten positief getest. „Maar dat kan vanmiddag al anders zijn", meldt rector André Hol. „Het is iedere keer weer spannend wat een dag ons zal brengen. Hoeveel collega's melden dat ze zich laten testen of vertellen dat ze zelfs al positief getest zijn?"
Dat leerkrachten sinds vorige week voorrang van de GGD's krijgen bij het testen, wordt toegejuicht. Al hielp dat volgens Ron Onderwater, rector van 't Visser het Hooft Lyceum in Leiden, 'niet al te veel'. „Een collega die dinsdag belde, kon zaterdag pas terecht. Ook deze week duurt het nog altijd drie dagen voordat je aan de beurt bent. En een uitslag laat dan maximaal 24 uur op zich laat wachten."
„Het is zeker niet zo dat wanneer je met keelpijn wakker wordt, je meteen wordt getest, dezelfde dag de uitslag hebt en de volgende dag weer voor de klas staat", weet ook bestuurder Ramadan.
Onzekerheid
Die dagen hakken erin, nu het aantal docenten oploopt dat met milde klachten thuis blijft en zich laat testen. Vandaar dat een groeiend aantal scholen in zee is gegaan met bedrijven die soms al dezelfde dag met een uitslag komen. „Ook om leraren niet te lang in onzekerheid te houden", legt rector Wim van der Veer van het Leonardo college in Leiden het belang uit.
Hij ziet toch al dat de 'energietank' onder druk staat bij een deel van zijn personeel. „Je moet rekenen dat we vanaf 16 maart 4,5 maand doorlopend hebben moeten schakelen om te zorgen dat leerlingen konden doorgaan, slagen enzovoorts. Na een vakantie die voor velen anders is geworden dan gehoopt, hadden we met een schone lei willen beginnen. In plaats daarvan zijn we terug waar we gebleven waren. Daar komt bij dat we niet weten hoe het er in winter uitziet."
De winderige dagen van vorige week leerden dat het knap koud kan worden in oude gebouwen die het moeten hebben van natuurlijke ventilatie. Zo werd vrijdag in het Ashram college een binnentemperatuur van twaalf graden gemeten. „En dat is niet vol te houden", weet rector Hol. „Iedereen zat met jassen aan. Een collega had zelfs een fleecedeken over zijn benen."
„En wat doe je als het buiten 5 graden is", vraagt Leonardo's Van der Veer zich af. „Hoe krijg je voor elkaar dat er voldoende ventilatie is - in het kader van de gezondheid - en een prettige temperatuur?"
Het splinternieuwe Fioretti college in Lisse, waar de klassen ook zonder open ramen over voldoende frisse lucht kunnen beschikken, liep er laatst al tegenaan dat in sommige klassen meerdere kinderen snipverkouden waren. „Toen we ouders vroegen om ze thuis te houden, vonden ze dat overdreven", meldt rector Rob de Kleijn. „We hebben ze duidelijk gemaakt dat we het hier wel over een populatie van 1500 leerlingen en 160 docenten hebben. En dat het een landelijke richtlijn is dat leerlingen die covid-achtige klachten hebben, thuisblijven."
Ingewikkeld
Dat tien tot vijftien procent van de leerlingen afwezig is, daar kijkt geen middelbare school meer van op. „Al wordt het onderwijs daardoor wel steeds ingewikkelder, zeker als er te veel leerkrachten thuis zitten", stelt Onderwater van het 'Visser'. Wat hem hierbij bevreemdt is dat het Rijk wel geld beschikbaar heeft gesteld om achterstanden in te lopen die tijdens de lockdown zijn ontstaan, maar niet om te voorkomen dat nieuwe achterstanden ontstaan: „Dat dreigt, zeker wanneer het aantal besmettingen blijft oplopen."
Mocht dat gebeuren dan heeft Fioretti Lisse al een plan B liggen dat brugklassers en eindexamenkandidaten ontziet, maar de optie biedt om andere jaarlagen op bepaalde dagen naar huis te sturen en online les te geven. „Bijvoorbeeld dat op dinsdag alle tweede-
klassers thuis zitten." Hoewel hij hoopt dat het plan in de la kan blijven liggen, denkt hij dat het waarschijnlijk wel in werking zal treden: „We hebben alleen geen idee wanneer." Elders wordt onder meer gedacht aan kortere lessen.
Testcapaciteit
Is de uitval van leerlingen op middelbare scholen toegenomen, op basisscholen werd die juist kleiner. „Aanvankelijk moesten namelijk alle kinderen thuis blijven bij milde klachten", verklaart Ramadan van Sophia's Scholen. „Toen mochten de kleuters met milde klachten toch naar school komen en nu mogen ook de oudere kinderen dat. Zelfs testen hoeft niet meer. Het verhaal is dat kinderen tot 12 jaar minder besmettelijk zijn. Hoewel we er graag op vertrouwen dat dat zo is, voelt het voor leerkrachten toch bijzonder. Het zal toch niet zijn ingegeven door een tekort aan testcapaciteit?"
Bij basisschool De Hobbit in Leiderdorp krijgen ouders wel mee dat wanneer hun kinderen hun onderwijzer aansteken, die geen les kan geven. „Ouders begrijpen dat heel goed. En doordat ze meer thuiswerken, kunnen ze dat ook beter opvangen", meldt directeur Esther Veldt, die vorige week even een kleuterklas had toen vijf docenten tegelijk thuis zaten: „Het was heerlijk om te doen, maar ander werk bleef wel liggen."
Hoeven juffen en meesters geen afstand van hun leerlingen te houden op basisscholen - alleen van andere volwassenen - op middelbare scholen moet dat wel. Op een school als het 'Ashram', waar veel meer leerlingen in passen dan de 900 van nu, is dat niet zo'n probleem. Op een school met weinig ruimte zoals het Leonardo college 'blijkt de praktijk complexer dan de tekentafel', stelt de rector. ,,Mensen moeten elkaar regelmatig op de 1,5 meter wijzen. Het is daarbij wel mooi om te zien dat leerlingen en collega's uitermate coulant zijn op het moment dat iemand zich zorgen maakt. Iedereen zegt dan 'sorry' en maakt ruimte."
Wel zaaide de laatste persconferentie van het kabinet twijfel in de scholen. „Iedereen krijgt het advies om zoveel mogelijk thuis te werken, weinig bezoek te ontvangen en grote groepen te vermijden. Maar je kunt wel met duizend man in een schoolgebouw rondlopen. Eigenlijk is dat heel tegenstrijdig en lastig uit te leggen, ook omdat sommige onderzoeken wel degelijk uitwijzen dat ook middelbare scholieren besmettelijk kunnen zijn", meldt Da Vinci's Dezitter.
Vraagt iemand haar toch om een uitleg, dan antwoordt ze: „Omdat het ontzettend van belang is om het fysieke onderwijs door te laten gaan." Hoezeer ook docenten dat inzien, ze had het wel mooi gevonden wanneer Rutte en De Jonge daar aandacht aan hadden besteed: „Het niet noemen van onderwijs doet collega's zeer." Ook 'Leonardo's' Van der Veer ziet graag wat meer bewondering en respect: „Want mensen verzorgen in lastige omstandigheden onderwijs. Dat verdient een compliment." Ondertussen merkt hij dat steeds meer leraren zich afvragen of hun werk echt zo veilig is als de overheid beweert: „En die zorg snap ik."
Onderwater van het Visser 't Hooft Lyceum vindt het bijzonder dat bijna alle docenten toch naar school komen, ook nu ze een 'toenemend gevoel van onveiligheid en onrust hebben': „Behalve wanneer zij of de achterban tot een risicogroep behoort." Al met al is het volgens hem zaak om de verwachtingen 'te managen van wat we aan onderwijs op de kortere en langere termijn kunnen bieden'.
„Onderwijs is gebaat bij continuïteit, met vaste structuren waarin leerlingen gedijen. Maar doordat de continuïteit onder druk staat, staat ook het onderwijs dat", waarschuwt Van der Veer van het Leonardo college.
'Doe dingen die energie geven'
Dingen doen die energie geven. Dat ziet directeur Esther Veldt van basisschool De Hobbit in Leiderdorp als een belangrijke remedie tegen corona: ,,Zo gaan we zoveel mogelijk naar buiten. De eerste drie weken hebben we dan ook niet in de klassen geluncht, maar gingen we picknicken op grote kleden. Wat weer ruimte bood om lokalen extra te ventileren. Tekenopdrachten gaven we eveneens buiten. Leerlingen kregen krijt en ze hebben het hele schoolplein versierd.''
Bijkomend voordeel was dat ouders, die niet zomaar naar binnen mogen, toch een indruk van het werk kregen. Ook kwam het tot een vossenjacht, georganiseerd door groep 8. Veldt merkte dat het aan alle kanten werkte: ,,De leerlingen van groep 6, die de kleuters tijdens de jacht bij de hand namen. voelden zich zeer verantwoordelijk. De jagers voelden zich beschermd door de 'groten' en de vossen uit groep 8 hadden veel lol. Niet alleen door te bedenken hoe ze zich zouden verkleden, maar ook door te bespreken wie waar het beste kon gaan zitten. En iedereen ging vol verhalen naar huis.''
Bron: LeidschDagblad.nl, 30 september 2020